nLite Windows kurulumlarını özelleştirmek için kullanılan bir programdır. Sahip olduğu arayüz ve adım adım ilerleyen yapısı kullanımını oldukça kolaylaştırmaktadır. Ayrıca istenilen amaca yönelik (Windows boyutunu küçültmek, güncelleme (update-hotfix) bütünleştirmek, katılımsız (unattended) kurulum hazırlamak, kurulum tamamlandığı zaman Windows’un hangi görünümde olacağını ve hangi servislerin ya da ayarların aktif olacağını belirlemek) Windows kurulumları hazırlanmasına yardımcı olur.nLite programını kurmak oldukça kolaydır. nLite ücretsiz bir yazılım olduğundan İnternet'ten kolayca indirilerek kullanılabilir. Programın kendi resmi internet sitesine burayı tıklayarak ulaşılabilir. Bu makalede programın "nLite v1.3.5" sürümü kullanılmıştır. nLite’ın kurulan sistemde çalışabilmesi için Microsoft .Net Framework 2.0 gereklidir. Boyutu 21Mb civarındadır. (Microsoft .Net Framework 2.0 ’ı indirmek için buraya tıklayınız.)nLite’ın desteklediği Windows kurulumları Windows 2000 Pro / Server / Advanced Server, Windows XP Pro / Home / MCE / N / x64 Pro, Windows Server 2003 Standart / Web / Enterprise / x64 / R2 'dir. Türkçe dahil birçok dil için desteği vardır. nLite ile yapılabilecekler genel olarak aşağıda sıralanmıştır. Bunlar haricindeki uygulamalar makalenin en sonunda yer almaktadır.- Servis paketi bütünleştirebilme: Microsoft'un Windows XP için çıkarmış olduğu toplu yamaların [SP1, SP2] Windows kurulumuna eklenmesini sağlar.
- Güncelleme eklenebilmesi: Microsoft'un Windows XP için çıkarmış olduğu kritik güncelleme ve düzeltme paketleri (hotfix ve update knowledge base, .exe dosyaları) kuruluma ilave edilebilir.
- Sürücü bütünleştirebilme: Sık kullanılan ve Windows XP ile beraber gelmeyen donanım sürücülerini kuruluma ekleyerek kurulumun yapıldığı sırada donanımların otomatik olarak çalışır hale gelmesi sağlanabilir.
- Windows bileşenlerini kaldırabilme: Windows XP’nin standart kurulumuna dahil olan ancak kişisel kullanımda ihtiyaç duyulmayan ya da kullanıcılar tarafından kullanılmasına gerek olmayan bileşenleri kaldırarak kurulumun boyutunda önemli azalmalar sağlanabilir. Bu özellik kurulumun hızlı tamamlanmasının yanısıra farklı medyalara (256mb kapasiteli USB bellek) kayıt edilebilmesine olanak tanır.
- Katılımsız (unattended) kurulum: nLite programının kullanılmasının en önemli avantajıdır. Windows’un kendi araçları ile de hazırlanabilen katılımsız Windows kurulumlarının, kurulum sırasında karşılaşılanan tüm soruları tek seferde kendi arayüzü üzerinden yanıtlanmasına olanak tanıyarak oldukça pratik bir şekilde yapılmasını sağlar.
İnce ayar: Windows’un kullanım esnasındaki performansını artırmaya yönelik ayarlar oldukça detaylı bir şekilde ince ayarlar bölümünden yapılabilir. Ek olarak yama özelliği ile TCP/IP'nin maksimum eş zamanlı dosya indirme yaması, USB frekansı, UXTheme.dll yaması ve Windows Dosya Koruması (SFC) yaması eklenebilir. - Ek Seçenekler (Tweaks): Yönetici ve konuk hesabının adını değiştirme, eski BIOS bilgilerini silebilme, CD'den açılış mesajını silebilme, geçici klasörü, kullanıcı profillerinin tutulduğu yolu değiştirebilme gibi işlemler kurulum için özelleştirilebilir.
Açılabilir ISO oluşturmak: nLite programının arayüzünden yapılan ayarlamalar ve özelleştirmeler program tarafından ISO dosyası haline getirilerek, açılabilir CD biçiminde yine programın kendi arayüzü üzerinden CD yazıcı ile yazdırılabilir.
nLite Kullanımı
nLite’ın karşılama ekranı yukarıda görüldüğü gibidir. Buradan kullanılmak istenen dil seçilerek kurulumun oluşturulmasına devam edilebilir. Makale boyunca kavramlarda karışıklığı önlemek için varsayılan İngilizce arayüz üzerinden anlatım yapılacaktır.
Hazırlanacak olan Windows kurulumunun dosyalarının yer alacağı daha önceden oluşturulan klasör Gözat (Browse) seçeneği yardımı ile seçilir ya da daha önceden hazırlanmış bir Windows kurulumu varsa ve üzerinde çeşitli değişiklikler yapılmak isteniyorsa bu klasör yine Gözat ile bulunarak seçilir ve devam edilir.
Bu aşamada Windows’un kurulum dosyaları, Windows’un kurulum CD’sinden ya da Windows kurulumuna ait ISO dosyasından bilgisayarda oluşturulan ya da seçilen yeni klasörün içine kopyalanır.
Klasöre kopyalanan Windows kurulumu ile ilgili genel bilgiler aşağıdaki ekranda görülmektedir.
Daha önceden hazırlanmış olan bir kurulum varsa; bu ekranda belirlenilen bir ad olduğu durumda bu adla, olmadığı durumda “son oturum” adıyla görülecektir. Hazırlanan bir kurulum yoksa ekran yukarıda olduğu gibi boş görülecektir.
Aşağıdaki pencere görev seçimi yapmayı sağlamaktadır. Kurulum hazırlanırken yapılmak istenilen görevler bu ekrandan seçilerek kurulum özelleştirilebilir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta Katılımsız Kurulum (Unattended) seçeneğidir. Daha önceden hazırlanmış olan bir kurulum varsa bu seçenek aktif duruma getirildiğinde hazırlanan katılımsız kurulum dosyalarının üzerine yeni katılımsız kurulum dosyaları yazılır. Önceki kuruluma ait katılımsız kurulum ayarları korunmak istenirse bu seçenek işaretlenmemelidir.
Kuruluma Service Pack eklenmesi bu pencerede sağlanmaktadır. Bu pencereden yapılan Service Pack ekleme işleminde kullanılacak dosyalar Service Pack adı altında Microsoft tarafından yayınlanan toplu güncelleme paketleri olmalıdır. (Örneğin: Windows XP için SP1 ve SP2) Bu güncelleme paketleri Microsoft’un resmi Web sitelerinden edinilebilir.
Service Pack ekleme penceresinden sonra karşılaşılan bu ekranda, yayınlanmış güncelleme paketlerinden sonra çıkan yeni güncellemelerin eklenmesi amaçlanmıştır. Bu aşamada sadece (KB******.exe) ve (.cab) biçimindeki dosyalar desteklenmektedir.
Varsayılan Windows kurulumlarına dahil olmayan sürücülerin kuruluma eklenmesi işlemi bu pencere üzerinden gerçekleştirilmektedir. Donanımın .inf uzantılı kurulum dosyası seçildiğinde donanımla ilgili tüm sürücü dosyaları nLite tarafından kuruluma bütünleştirilecektir.
Aşağıdaki pencere kendisinden bir sonra gelen bileşen kaldırma penceresi için bir hazırlık aşaması niteliğindedir. Bir sonraki pencerede kullanımına gerek duyulmayacak uygulamaların kaldırılarak Windows kurulumunun boyutunun küçültülmesi amaçlandığından bu pencerede kurulumun uyumluluğu belirtilir. Sonraki pencerede seçilen uygulamalarla ilişkili dosyalar nLite tarafından işaretlenerek, kurulumdan çıkarılmaması konusunda nLite uyarıda bulunur.
Bu pencerede kurulumdan kaldırılmak istenen dosyalar işaretlenir. Windows kurulumunun boyutu kullanılmak istenen amaç doğrultusunda oldukça küçültülebilir. Bileşenlerden bir tanesi işaretlendiği zaman pencerenin sağ tarafında açıklaması görülecektir. Bu açıklamalar dolayısıyla, kaldırılmasından emin olunmayan uygulamalar konusunda yeterli bilgi edinilebilir.
nLite programının asıl kullanım amacı olan katılımsız kurulum hazırlama işlemi bu pencere ile beraber başlamaktadır. General sekmesinde katılımsız kurulumun tam otomatik, kurulum sayfalarını gizleyerek, varsaylanları destekleyerek ya da onarma modu gibi çeşitli şekillerde gerçekleştirilmesi sağlanabilir. Oem Preinstall kısmında dağıtım klasörlerinin yolu belirtilerek kurulum sırasında oem için önyükleme gerçekleştirilmesi sağlanabilir. Program Files klasörünün yolu değiştirilebilir. CD anahtarı yazılarak kurulum sırasında otomatik olarak algılanması sağlanır. Bilgisayar tipi seçilerek kurulumun ne türde bir bilgisayar (işlemci mimarisi -birden çok işlemcili vb.) üzerine yapılacağı belirtilerek kurulum dosyaları hazırlanır. Windows Güvenlik Duvarı kapatılabilir. Hibernate (uyku modu) özelliği devre dışı bırakılabilir. Sistem geri yüklemesi için gerekli servisler açılarak kaplayacağı alan ve bilgisayar üzerinde ne kadar süre saklanacağı belirtilebilir.
Bu sekmede kurulumun tamamlanması ardından bir kereye özel olmak kaydıyla çalıştırılmak istenen programların yolları yukarıda ekran çıktısındaki örnekteki gibi verilebilir. Örnekte Windows ekran klavyesinin yolu verilmiştir. %systemroot% Windows klasörünü belirtmektedir. Windows vaysayılandan farklı olarak C sürücüsünün altından başka bir yerde tutuluyorsa %systemdrive% komutu ile o sürücünün etiketi belirtilir.
Aşağıdaki sekmede kullanıcılar ile ilgili tanımlamalar yapılarak hangi kullanıcının otomatik olarak oturum açacağı ya da toplamda kaç kere otomatik oturum açılabileceği belirtilebilir.
Bu sekme ile kurulum etki alanı üzerinde çalışacak bir bilgisayar için hazırlanıyorsa gerekli etki alanı bilgileri girilerek kurulumun tamamlanmasının ardından bilgisayarın etki alanı üzerinde faaliyet göstermesi sağlanabilir.
Kurulum aşamasında karşılaşılan bölgesel ayarlar, dil, klavye seçenekleri bu sekmede bir defada yanıtlanarak kurulum sırasında otomatik olarak işlenir.
Bu sekmede Windows kurulumunun yapılacağı bilgisayardaki ağ kartlarının adaptörlerine belirlenecek IP adresi, DNS, WINS adresleri, ağ geçidi bilgisi, alt ağ maskesi, MAC adresi verilerek kurulum sırasında otomatik olarak yapılandırılması sağlanır.
Masaüstü temaları bu sekmede kuruluma eklenerek kurulum tamamlandığında Windows’un istenilen temada görüntülenmesi sağlanır. Temalar kurulumun hazırlandığı bilgisayardan “Insert all local” tuşu ile katılımsız kurulum dosyasının içerisine aktarılır.
Kurulumun tamamlanmasının ardından Windows ortamından da yapılabilecek olan Otomatik Güncellemeler ile ilgili ayarlar bu sekmede kurulum sırasında düzenlenmek üzere yapılandırılır. Güncellemelerin hangi gün ve saatte yapılacağı, bilgisayar üzerinde yönetici olanların bu güncellemeleri yapıp yapamayacağı bu sekmede ayarlanabilir.
Aşağıdaki sekmede görüntü ayarları yapılarak kurulumun tamamlanmasının ardından ekran görüntüsünün çözünürlüğü ve renk derinliği belirtilebilir. Bu aşamada dikkat edilmesi gereken kurulum sırasında ekran kartının tanınmayabileceği, dolayısıyla sürücüsünün yüklenemeyebileceği göz önünde bulundurularak genel bir yapılandırma seçmektir. Ancak sürücüler penceresinde ekran kartı sürücüleri kuruluma eklenmişse istenilen çözünürlük seçilebilir.
Bu pencerede Windows kurulumu gerçekleştirildikten sonra kullanıma yönelik ayarlar seçilir. Bu seçenekler işeretlendiği zaman pencerenin alt tarafında kalan bölmede bu seçeneklerle ilgili açıklamalar görülecektir. Aynı dosyaları sil, sürücü .cab dosyalarını birleştir, eski BIOS bilgisini silmek gibi kullanışlı uygulamalar bu pencereden ayarlanabilir.
Bu pencerede Windows’a ait ince ayarlar detaylı olarak yapılandırılabilmektedir. Daha önceki pencerelerde de görüldüğü gibi işaretlenen seçeneklerle ilgili bilgi bu pencerenin alt bölümünde yeralmaktadır.
İnce ayarlar penceresinin servisler sekmesinde Windows altında hangi servisin çalışıp çalışmayacağı ya da oturum açılmasıyla beraber açılıp açılmaması yapılandırılabilir.
Bu pencere ile beraber nLite yapılan ayarlara uygun olarak kurulum dosyasını oluşturmaya başlar. Gerekli güncellemeleri kuruluma ekler, kurulumdan çıkarılan dosyaları kurulumun dışında bırakır.
Aşağıdaki pencerede kurulum dosyası oluşturulmuş haldedir. Kurulum dosyasının boyutu, kuruluma eklenen temaların boyutu ve kurulum dosyasının ne kadar büyüdüğü ya da küçüldüğü gösterilir.
En son aşama olan aşağıdaki pencerede hazırlanmış olan Windows kurulumu doğrudan CD ya da DVD gibi bir medya üzerine yazdırılabilir. Doğrudan yazdır seçeneği yerine imaj oluştur seçeneği seçilerek bilgisayar içinde belirlenen bir klasörün içine ISO dosyası şeklinde imajı alınabilir.
nLite oldukça yararlı ve kullanımı kolay bir programdır. Uzun zaman alan kurulum aşamasını otomatik olarak gerçekleştirir ve kurulum sonrasında ayrı ayrı yapılması gereken ayarların tek seferde yapılmasını sağlar.
Ahmet TOPRAKÇI
MCSE+S+M / MCTS /MCT
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder